Pendawaian Elektrik

1.0 PENGENALAN
Sistem pendawaian elektrik terbahagi kepada 2 bahagian iaitu:
* Sistem pendawaian 1 fasa - biasa di kawasan kediaman (residential area) kecil dan sederhana.
* Sistem pendawaian 3 fasa - kawasan industri dan komersial (industrial dan commercial area).

1.1 SISTEM PENDAWAIAN, JENIS DAN SAIZ KABEL

1.1.1 Sistem Pendawaian
a) Bekalan ke Rumah
    * Bekalan elektrik yang diterima di rumah kediaman (kecil/sederhana) biasanya ialah AC 1-fasa 240 V,   50 Hz.
    * Bekalan ini diperolehi daripada sambungan antara talian (sama ada R, Y atau B) dan neutral dari sistem 3 fasa 4 dawai (sambungan Y).
    * Sumber 3 fasa adalah dari pencawang (substation) yang berhampiran.

 Rajah 1 - Sistem bekalan pengguna kecil arus ulang-alik (1fasa)

b) Litar Pengguna
 * Kabel atau talian yang masuk ke bangunan terus disambung ke satu papan penyambung (pangkalan perkhidmatan).
 * Di papan ini terdapat fius perkhidmatan dan talian neutral. 2 alat ini milik TNB dan menjadi tanggungjawabnya.
 * Selepas pangkalan perkhidmatan, bekalan elektrik akan disambung ke meter kilowatt jam (Watt hour meter).
 * Litar pengguna bermula dengan papan suis utama (main switch board (msb)) atau pengasing berkadar 60, 80 dan 100A.
 * Seterusnya ialah pemutus litar ke bumi (ELCB - earth leakage circuit breaker atau RCCB - residual current circuit breaker).
 * Diikuti dengan papan fius agihan atau papan agihan.
 * Di papan fius agihan ini terdapat 3 busbar penyambungan iaitu wayar hidup (live), neutral dan bumi (earth).
 * Fius - fius (pemutus litar miniatur @ miniature circuit breaker (MCB)) yang berkadaran sama ada 5, 15, 30, 45 A atau 6A, 16A dan 32 A ini akan disambung daripada busbar live ke litar akhir yang bersesuaian.
 * Bar neutral dan busbar bumi akan disambung terus pada litar akhir - tidak perlu melalui MCB lagi.
 * Litar akhir akan mempunyai 3 dawai iaitu live, neutral dan bumi.
c) Litar Akhir
 * Litar yang keluar daripada papan fius agihan bagi membekalkan satu atau lebih titik-titik kelengkapan atau soket alur keluar tanpa perantaraan papan agihan lain atau dengan kata lain litar yang bersedia membekalkan tenaga elektrik kepada peralatan, kelengkapan atau soket alir keluar seperti lampu, kipas atau melalui soket alit keluar seperti sterika, TV,peti sejuk dll.

  Pemencilan secara elektrik

* Umumnya, litar akhir untuk kediaman boleh dibahagikan kepada kumpulan berikut:

•    Litar akhir pada kadaran arus kurang daripada 15 A.
• Litar akhir pada kadaran arus lebih daripada 15 A.
• Litar akhir pada kadaran arus lebih daripada 15 A tetapi tertumpu pada soket alir keluar 13 A sahaja.

Peraturan Litar Akhir

• Litar akhir hendaklah diasingkan untuk peralatan yang berbeza (berlainan fius dan kawalannya) bagi mencegah gangguan bekalan jika litar akhir lain mengalami kerosakan.
• Sebagai contoh, antara lampu dan soket alir keluar hendaklah diasingkan fiusnya.
• Pendawaian setiap litar akhir hendaklah diasingkan secara elektrik (neutral dan live berlainan) kecuali ke bumi.

 Contoh gambar rajah skematik bagi pelbagai litar akhir

d) Litar Akhir untuk Soket Alir Keluar

• Terdapat 2 cara pendawaian soket alir keluar (2, 5, 13, 15 dan 30 A) iaitu Litar Gelang (ring circuit) dan Litar Jejari (radial circuit).
• Sambungan litar gelang - sambungan soket alir keluar yang bersambung antara satu sama lain dalam bentuk gelang.
• Sambungan bermula dan berakhir pada tempat yang sama iaitu di papan fius agihan.
• Sambungan litar jejari - soket alir keluar disambung secara jejari atau selari.
• Saiz kabel yang biasa digunakan untuk litar gelang ialah 2.5 mm2 dan 4 mm2 bagi litar jejari.

      Litar jejari (radial circuit)

Litar gelang (ring circuit)